Πατριαρχική Λειτουργία Παναγίας Σουμελά - ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

πηγή: amen.gr

του Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου Ανδρέα (Νανάκη), Καθηγητή Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης Τα πάθη θεριεύουν κάποιες στιγμές της ιστορίας. Στρατευμένα και συστρατευμένα ιδεολογικοποιούνται για να εξαλείψουν, να διώξουν, να αφανίσουν, να σκοτώσουν στο χώρο και το χρόνο, το διαφορετικό. Την άλλη γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμό. Η πρόσφατη Πατριαρχική Θεία Λειτουργία, στην Παναγία του Σουμελά, έδωσε το μεγάλο εκκλησιαστικό μήνυμα της υπέρβασης των παθών. Οι χιλιάδες των Ποντίων ορθοδόξων προσκυνητών, που συναντήθηκαν στην πατρίδα τους, με τους συντοπίτες τους μουσουλμάνους και μίλησαν με κάποιους την ποντιακή διάλεκτο, είναι αυτοί που οι γονείς τους και οι παππούδες τους έφυγαν διωγμένοι ή έμειναν σκοτωμένοι από τα ιδεολογικοποιημένα πάθη των εθνοκτονιών. Όσοι έμειναν εκεί, στον Πόντο, όσοι ήλθαν εδώ στην Ελλάδα κι’ όσοι επέστρεψαν την Κυριακή 15 Αυγούστου 2010 για να λειτουργηθούν στην Παναγία του Σουμελά, διαμόρφωσαν και δημιούργησαν τον πολιτισμό του Πόντου, που διαφυλάχθηκε εν μέσω των περιπετειών του χρόνου και της ιστορίας. Τον πολιτισμό του ένδοξού μας βυζαντινισμού που είχε ζωή και συνέχεια, γιατί έμαθε να συνυπάρχει με το άλλο. Με τον αυτοκράτορα και στη συνέχεια με τον σουλτάνο, πάντοτε όμως μέσα στην αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, που η Θεία Πρόνοια του επεφύλαξε, επαξίως, και αυτό το μεγαλειώδες και μοναδικό, εξέφρασε τη δυναμική πολιτιστική παράδοση της αυτοκρατορίας, εκεί στη χώρα του Μιθριδάτη, των Μεγαλοκομνηνών και του Γεωργίου του Τραπεζούντιου. Στον ιστορικό λόγο μίλησε για την αγαλλίαση των μακαρίων ψυχών των αυτοκρατόρων, των ηγεμόνων στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, αλλά και των σουλτάνων. Είπε ο Πατριάρχης ότι: «Η Παναγία, άλλωστε, μάς ενώνει όλους», θαυματουργεί και θεραπεύει «αδιακρίτως η Σουμελιώτισσα και εις Χριστιανούς και εις Μουσουλμάνους και εις Ρωμιούς και εις Τούρκους και εις Ρώσους και εις Γεωργιανούς και εις Ρουμάνους». Ο πολιτισμός παραμένει διαχρονικός και παραδίδεται, χωρίς θεωρητικές αναλύσεις, αβασάνιστα, αβίαστα και πηγαία από τη μια γενιά στην άλλη, με τη θρησκεία να αποτελεί τη βάση και την πηγή του. Να εκφράζει τη λαϊκή συνείδηση, όπως στην Παναγία του Σουμελά. Και πορεύεται δυναμικά, χωρίς τα δημογραφικά προβλήματα των αστικών κοινωνιών που περιμένουν «τους βαρβάρους». Στον Πόντο και όχι μόνο παρεμβλήθηκαν τα ιδεολογικοποιημένα πάθη του διαφωτισμού, με τις εθνογενέσεις του έθνους – κράτους και τις εθνοκαθάρσεις. Τα γένη, προσδιοριζόμενα στην αυτοκρατορία από τη θρησκευτική του ταυτότητα, βρήκαν, ειδικά περί τα μέσα του 19ου αιώνα, μια αξιοζήλευτη μεταξύ τους ισορροπία. Δεν οδηγήθηκαν σε γενοκτονίες. Με τη διαμόρφωση των εθνικών συνειδήσεων ακολουθούν οι εθνοκτονίες. Με τις κοσμοχαλασιές των σφαγών, των εξοριών, των πληθυσμιακών ανταλλαγών, τους εμφύλιους πολέμους, τα κρεματόρια του Άουσβιτς, την καταστολή της αυτοκρατορικής παράδοσης και την Τραπεζούντα, για να ακολουθήσει μετά από ογδόντα οχτώ (88) χρόνια η Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στην Παναγία του Σουμελά. Η Παναγία υπάκουσε αθόρυβα στο Θείο Θέλημα, κυοφόρησε και παρέδωσε στον κόσμο τον Θεάνθρωπο Ιησού, το Θεό της αγάπης, της ειρήνης , της καταλλαγής. Στον Πόντο, η Παναγία του Σουμελά συμφιλίωνε και ενοποιούσε την κοινωνία. Η προσευχητική προετοιμασία του πανηγυριού της ξεπερνούσε αντιθέσεις και αντιπαλότητες. Διαμόρφωνε και οικοδομούσε ενότητα και συμφιλίωση μεταξύ των χριστιανών και δημιουργούσε κοινή πνευματική και πολιτιστική συνείδηση εδραζόμενη στην προσευχητική υπέρβαση της λειτουργικής, μυστηριακής εκκλησιαστικής ζωής. Το, περί την Παναγία του Σουμελά, συνειδητό, συλλογικό βίωμα συνέδεε οργανικά τον χριστιανικό κόσμο του Πόντου με τους αδελφούς χριστιανούς της ευρύτερης περιοχής. Αλλόγλωσσους και ομόγλωσσους, ομογενείς και αλλογενείς, αλλά και με τους μουσουλμάνους. Οι δύο θρησκείες αλληλοπεριχωρούσαν το ανάλογο δέος και σεβασμό. Μακριά από τα πάθη του δημοσθένειου μυωπισμού, που θεράπευσε ο μεγάλος εκείνος στρατηλάτης της Μακεδονίας, ο Αλέξανδρος. Η μια θρησκεία, άλλωστε, είχε την στρατιωτική ευθύνη και η άλλη ήταν υπεύθυνη για τα οικονομικά δρώμενα της αυτοκρατορίας, μαζί με τους Εβραίους και Αρμένιους. Για μας ζητούμενο είναι πλέον τι θέλομε, γιατί αυτό και θα προβάλομε στην εκπαίδευση, στην κοινωνία, στον κόσμο. Θέλομε διαμόρφωση συνειδήσεων, όπου θα κυριαρχούν τα πάθη, το μίσος, η φρίκη των σφαγών, των διωγμών, των εθνοκτονιών. Όπως, όμως, οι ανεμοθύελλες και οι κακοκαιρίες δεν αποτελούν καθημερινό καιρικό φαινόμενο, έτσι και οι περίοδοι των πολέμων και των εξοντώσεων είναι κατά πολύ βραχύτεροι στην ιστορία, από τις περιόδους της ειρήνης, της συνύπαρξης, της καταλλαγής των λαών, των θρησκειών και των πολιτισμών. Τότε οι γυναίκες γεννούν με λιγότερο πόνο, τα παιδιά παίζουν ήρεμα και ήσυχα, οι νέοι με μεγάλη χαρά παντρεύονται, οι άνθρωποι εργάζονται και η γη, με τον ιδρώτα μας, προσφέρει τους καρπούς της. Η Πατριαρχική Θεία Λειτουργία, στον Πόντο στην Παναγία του Σουμελά, το υπέρ παν γεγονός, όπως μου είπε ο αδελφός άγιος Κοζάνης και τα λόγια του Πατριάρχη έφεραν στη μνήμη μου το γέρο-Κορνήλιο. Ιερομόναχο στον Άγιο Φανούριο, που πήγε με τους συμπατριώτες τους στ’ Αλάτσατα. Εκεί, όλοι μαζί και ο χότζας, φύτεψαν τη λεμονιά μας λέει το τραγούδι, στο ιερό μας Εκκλησίας που είναι τζαμί. Όταν γύρισε στο Ηράκλειο μας έλεγε ότι σφαχτήκανε οι γονείς μας κι’ εμείς. Φτάνει πια. Να ειρηνεύσομε και να συνυπάρξομε. Να μη συνεχιστεί το κακό.