Ο ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΤΗΣ ΣΥΓΓΝΩΜΗΣ ΣΤΟ ΑΝΝΟΒΕΡΟ (26.02.2017)

ΚΗΡΥΓΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ (26.02.2017)

 Γερασίμου Φραγκουλάκη

Αρχιμανδρίτη

Σήμερα που ουσιαστικά εισερχόμαστε στο στάδιο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, οι Άγιοι Πατέρες όρισαν να μας υπενθυμίζει η Αγία Εκκλησία μας την απομάκρυνση, την εξορία των Πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο. Και αν αυτή τη θύμηση προτάσσει σήμερα η Εκκλησία μας, δεν το κάνει επειδή διακατέχεται από σαδιστική διάθεση, δεν μας το υπενθυμίζει με αισθήματα εκδικητικά. Άλλωστε θα μπορούσε μια μάνα να συμπεριφερθεί με τέτοιο άσχημο τρόπο στα παιδιά της; Εκ προοιμίου λέμε, όχι.

         Αν λοιπόν το κάνει αυτό η Αγία Εκκλησία μας, πρόθεση έχει να μας παρηγορήσει και να μας πει ότι, η έξωση των Πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο δεν σημαίνει ότι η ανθρωπότητα τον έχασε διαπαντός. Αντιθέτως έρχεται να μας τονίσει όχι τόσο την απώλεια του Παραδείσου, αλλά τον τρόπο επανάκτησής του. Δεν αποτελεί επομένως μομφή η σημερινή υπενθύμιση προς τον πεσμένο άνθρωπο, αλλά μήνυμα ελπίδας και σωτηρίας.

         Το γεγονός της πτώσεως οφείλεται στο ότι ο Αδάμ προτίμησε να γευτεί τον απαγορευμένο καρπό. Όλα ήταν στη διάθεσή του, για ένα υπήρχε απαγόρευση, αυτό το ένα θέλησε να γευτεί. Απλοϊκά μπορεί να σκεφτεί κάποιος: "Τόσο μεγάλη υπόθεση ήταν πια, το να φάει ο Αδάμ από τον απαγορευμένο καρπό; Δεν θα μπορούσε ο Θεός με την αγάπη που τον διακρίνει να παραβλέψει αυτή την αταξία του Αδάμ, του δημιουργήματός του;".

         Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος εξηγεί ότι, τα δένδρα του Παραδείσου ήταν οι θείες έννοιες, ενώ το απαγορευμένο φυτό ήταν η ίδια η θεωρία, η θέα του Θεού. Επέτρεψε δηλαδή ο Θεός στον Αδάμ να μπορεί να ερευνά και να φροντίζει όλα τα στοιχεία της φύσεως, να τα εξετάζει με το νου του και τα ευρήματα αυτής του της εξέτασης να γίνονται αιτία, για να δοξάζει το Θεό. Αυτή ήταν και η πραγματική τρυφή του Παραδείσου, η ζωή η ανέμελη δηλαδή, η ευχάριστη, χωρίς σκοτούρες. Ο Αδάμ όμως προχώρησε παραπέρα. Ή μάλλον αφήνοντας τα όλ' αυτά, άρχισε να ερευνά όσα είχαν σχέση με το Θεό και να περιεργάζεται αυτή ακριβώς τη φύση του Θεού. Υπήρχε λοιπόν αυτή η προδιάθεση θα λέγαμε και λίγο μετά ο διάβολος, λίγο η Εύα που ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκε από το διάβολο, του καλλιεργήθηκε η ιδέα της θέωσης με αποτέλεσμα να ξεπέσει και να διωχθεί από τον Παράδεισο.

         Ποιο είναι τώρα το μήνυμα ελπίδας, η προοπτική της σωτηρίας του ανθρώπου που εκπέμπει η σημερινή ημέρα. Ο Αδάμ όπως λένε οι ερμηνευτές της Βίβλου, την έκτη ώρα άπλωσε το χέρι του για να γευτεί τον απαγορευμένο καρπό. Ο νέος Αδάμ, ο Χριστός δηλαδή την έκτη ώρα και ημέρα άπλωσε τα χέρια του πάνω στο Σταυρό, διορθώνοντας μ' αυτό τον τρόπο τη συμφορά που προκάλεσε ο Αδάμ.

         Καταλαβαίνουμε τώρα αδελφοί μου γιατί μας υπενθυμίζει αυτά τα γεγονότα η Αγία μας Εκκλησία σήμερα, με την είσοδό μας στην Μεγάλη Σαρακοστή; Για να μας προετοιμάσει και να μας οδηγήσει στον Σταυρωμένο Ιησού, για να μπορέσουμε να λουσθούμε από το πανάγιο, λυτρωτικό αίμα του και να οδηγηθούμε μαζί του στην ανάσταση, να ξαναγίνουμε επομένως δικαιούχοι του Παραδείσου, που οι Πρωτόπλαστοι ουσιαστικά μας στέρησαν.

         Πώς θα το πετύχουμε αυτό; Θα δανειστώ τις σκέψεις του Παναγιοτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου μας κ.κ. Βαρθολομαίου όπως αυτές κατατίθενται στον Κατηχητήριο λόγο του για την φετινή  Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Αναφερόμενος λοιπόν ο Οικουμενικός Πατριάρχης στον Άγιο Ανδρέα επίσκοπο Κρήτης, ο οποίος έγραψε το Μεγάλο Κανόνα, που ψάλλεται αυτήν την περίοδο μας λέει ότι, συναισθανόμενος ο Άγιος Ανδρέας το βάρος της πονεμένης από την αμαρτία ανθρώπινης ψυχής φωνάζει με αγωνία, κραυγάζει: "Ψυχή μου, ψυχή μου, ανάστα τι καθεύδεις;" (Ψυχή μου, ψυχή μου σήκω επάνω, γιατί κοιμάσαι;). Η κραυγή αυτή οδηγεί στη συνειδητοποίηση της ματαιότητας και στον ανέκφραστο φόβο του τέλους της επίγειας ζωής. Και συνεχίζει ο Άγιος "το τέλος εγγίζει και μέλλεις θορυβείσθαι", (το τέλος πλησιάζει και σε περιμένει ψυχή μου ταραχή). Μπροστά στο απροσδόκητο τέλος της ζωής που έρχεται "όπως ο κλέφτης τη νύχτα" καλεί ο Φωστήρας της Κρήτης τον εαυτό του και κάθε πονεμένη και από το φόβο της ανασφάλειας κυριευμένη ψυχή: "Ανάνηψον ουν", (ξύπνα λοιπόν), "ίνα φείσηται σου Χριστός ο Θεός , ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών", ( για να σε λυπηθεί ο Χριστός, ο Θεός, εκείνος που βρίσκεται παντού και τα πάντα γεμίζει με την παρουσία του).

         Να ποιο είναι το μυστικό αγαπητοί μου: η ανάνηψη και η νήψη της ψυχής. Το ξύπνημα και το καθάρισμα της ψυχής. Έτσι θα ξανακερδηθεί ο Παράδεισος. Σ' αυτήν την ανάνηψη και νήψη στοχεύει η Εκκλησία μας όλο αυτό το διάστημα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, με τις κατανυκτικές ακολουθίες της, με την νηστεία, με την μετάνοια. Αυτή η ανάνηψη και νήψη της ψυχής ξεκινά από σήμερα, με την υπενθύμιση όχι του χαμένου Παραδείσου, αλλά με την υπόμνηση του τρόπου επανάκτησής του. Σ' αυτή την ανάνηψη και τη νήψη στοχεύει και ο Εσπερινός της Συγγνώμης, που θα γίνει και στην ενορία μας απόψε στις πεντέμισι η ώρα και στον οποίο σας καλούμε όλους να παρευρεθείτε.

         Ελάτε αδέλφια μας αγαπημένα, να δώσουμε τα χέρια να αιτηθούμε και να χορηγήσουμε συγχώρηση ο ένας στον άλλον, μα προπάντων να ζητήσουμε τη βοήθεια και το έλεος του Θεού. Ελάτε απόψε όλοι μαζί να βγάλουμε τις πρώτες τσίμπλες από τα μάτια της ψυχής μας και να πορευθούμε ειρηνικά και σωτήρια όλο αυτό το διάστημα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και να αξιωθούμε να καταπλεύσουμε στο λιμάνι της σωτηρίας που χαρίζει η Ανάσταση του Χριστού μας. Αμήν!   

                

ΚΥΡΥΓΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ (19.02.2017)

Γερασίμου Φραγκουλάκη

Αρχιμανδρίτη

Στο Σύμβολο της Πίστεως συναντούμε τη φράση: "Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς, ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος".

         Αυτή τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας διδάσκει σήμερα ξεκάθαρα το ιερό Ευαγγέλιο με μια διήγηση που κάνει ο ίδιος ο Κύριος.

         Θα 'ρθει πάλι στη γη ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού, όχι όπως την πρώτη φορά ταπεινός και αφανής και άδοξος, αλλά με πολλή δόξα και θεϊκή μεγαλοπρέπεια και λαμπρότητα. Αυτή τη φορά που θα κάνει τη δεύτερη παρουσία του στη γη δε θα 'ρθει για να σώσει τον κόσμο, αλλά για να κρίνει τους πάντες, όλους τους ανθρώπους ζωντανούς και νεκρούς.

         Η Αγία μας Εκκλησία έρχεται να μας θυμίσει την παραβολή αυτή, μετά τις παραβολές του Τελώνου και Φαρισαίου και αυτή του Ασώτου Υιού, στις οποίες εκφράζεται με πλήρη σαφήνεια το άπειρο έλεος και η αγάπη του Θεού, και το κάνει αυτό για να μη νομίσει κανένας, ότι μπορεί να συνεχίζει να αμαρτάνει μέχρι τέλους της ζωής του και ότι θα του συγχωρηθούν όλα, λόγω της φιλανθρωπίας του Θεού. Με την εναλλαγή λοιπόν αυτών των παραβολών στην αρχή του Τριωδίου θέλει να μας τονιστεί  από τη μια ότι οικτίρμων, μακρόθυμος και πολυέλαιος ο Κύριος, αλλά και κριτής και δίκαιος από την άλλη.

         Το πότε και που θα πραγματοποιηθεί η Δευτέρα Παρουσία, ο Κύριος δεν το φανέρωσε ούτε στους Μαθητές του. Μίλησε μόνο για ορισμένα σημεία τα οποία θα προηγηθούν και τα οποία κάποιοι άγιοι τα έχουν αναπτύξει περισσότερο. Και αξίζει τον κόπο να δούμε ορισμένα από αυτά, για να σταματήσουμε να ερμηνεύουμε όπως θέλουμε κάθε τι που συμβαίνει γύρω μας, αλλά και για να σταματήσουμε να παρασυρόμαστε από τους κάθε λογής πλανεμένους πλάνους, που για το δικό τους συμφέρον προσπαθούν να πλανήσουν και εμάς.

         Ας αφήσουμε όμως την διήγηση του ιερού Ευαγγελίου και ας πάμε σε αυτήν του συναξαρίου της σημερινής ημέρας. Λέγει λοιπόν το συναξάριο του Τριωδίου στην Κυριακή της Αποκρέω, ότι αφού περάσουν εφτά χιλιάδες χρόνια θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία. Βέβαια αυτό το εφτά χιλιάδες χρόνια δεν μπορούμε να το πάρουμε κατ' ακρίβειαν, διότι όπως λέγει ο ψαλμωδός "χίλια χρόνια στα μάτια του Θεού είναι όπως η μέρα που πέρασε".

         Πριν τον ερχομό του Χριστού θα έρθει ο Αντίχριστος, ο οποίος θα ζει, φαινομενικά, θα ζει και θα συμπεριφέρεται σαν χριστιανός. Θα κάνει θαύματα, όπως έκανε ο Χριστός, ακόμα και νεκρούς θα αναστήσει. Θα δώσει σε όλο τον κόσμο την εντύπωση ότι έχει τα χαρακτηριστικά καλού ανθρώπου. Θα παρουσιαστεί τότε μεγάλη πείνα και αυτός θα εμφανιστεί ότι λύνει το πρόβλημα. Θα παραπλανήσει τους ανθρώπους, θα δοξαστεί και θα γίνει ο βασιλιάς, ο απόλυτος άρχοντάς τους. Εφτά χρόνια νωρίτερα θα εμφανιστεί, όπως λέει ο προφήτης Δανιήλ, ο Ενώχ και ο Ηλίας, οι οποίοι και θα κηρύξουν στον κόσμο να μην δέχεται τον Αντίχριστο. Τότε αυτός θα τους συλλάβει, θα τους βασανίσει και στο τέλος θα τους αποκεφαλίσει. Όσοι θα ζουν ζωή ενάρετη, θα ταλαιπωρηθούν και θα υποστούν πολλούς πειρασμούς. Ακόμη και η φύση θα υποστεί τέτοια μεταβολή, που θα νομίζει κανείς ότι θα εξαφανιστούν τα πάντα.

         Μετά απ' όλα αυτά θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, έτσι ξαφνικά όπως η αστραπή στον ουρανό. Θα προπορεύεται ο Τίμιος Σταυρός του Κυρίου και η γη θα καθαρισθεί από κάθε ακαθαρσία και ανομία, από ποτάμι φωτιάς που θα κοχλάζει. Θα συλληφθεί ο Αντίχριστος και οι υπηρέτες του και θα παραδοθούν στο αιώνιο πυρ. Μόλις οι Άγγελοι σαλπίσουν θα μαζευτούν όλοι οι άνθρωποι με τα ίδια τους τα σώματα και τις ψυχές, όλοι μεταμορφωμένοι και άφθαρτοι, στην Ιερουσαλήμ γιατί εκεί είναι η μέση του κόσμου κι εκεί θα είναι ετοιμασμένοι οι θρόνοι της κρίσεως. Ο Κύριος τότε με ένα λόγο του θα διαχωρίσει τους δικαίους από τους αμαρτωλούς και όσοι έπραξαν αγαθά στη ζωή τους θα πάνε στην αιώνια ζωή, ενώ οι αμαρτωλοί θα βρεθούν στην αιώνια κόλαση.

         Αγαπητοί μου αδελφοί, ακούγοντας κανείς αυτή τη διήγηση είναι λογικό να τον διακατέχει φόβος και τρόμος. Όμως ας επιστρέψουμε στη διήγηση του ιερού Ευαγγελίου. Μελετώντας την παραβολή ο φόβος υποχωρεί, διότι μέσα από αυτήν τη διήγηση φαίνεται ξεκάθαρα η λύση, ο τρόπος με τον οποίο μπορεί ο καθένας από εμάς να ανήκει στην κατηγορία εκείνη που θα ακούσει από τον Κύριο το "δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν από καταβολής κόσμου".

         Είναι τόσο απλά τα πράγματα. Μας διαβεβαιώνει ο ίδιος ο Κύριος πως, ότι κάνουμε στους αδελφούς του είναι σαν να το κάνουμε σε αυτόν. Και ποιοι είναι οι αδελφοί του; Ο καθένας από εμάς! Δεν είναι ανάγκη να ψάχνεις για να βρεις το Χριστό για να τον ευαρεστήσεις. Τον έχεις δίπλα σου, απεικονίζεται στο πρόσωπο του συνανθρώπου σου, του αδελφού σου. Τόσο απλά τα πράγματα λοιπόν κι εμείς ψάχνουμε και ψάχνουμε κλεισμένοι μέσα στο καβούκι μας, μέσα στο μικρόκοσμό μας. Γυρεύουμε τη γαλήνη, ψάχνουμε την ευτυχία, νομίζουμε πως έτσι θα εξασφαλίσουμε τη σωτηρία μας.

         Ας προσπαθήσουμε τη φετινή Μεγάλη Σαρακοστή να βγούμε έξω από αυτό το μίζερο καβούκι μας, να συναντήσουμε τον αδελφό μας, να τον περιβάλλουμε με την αγάπη μας και να πορευθούμε μαζί του στην αναζήτηση της πραγματικής χαράς, της αληθινής ευτυχίας, να συμπορευθούμε στο δρόμο της αγιότητας και της σωτηρίας. Αμήν!

Τί είναι το Τριώδιο

Το Τριώδιο έχει λάβει την ονομασία αυτή από το ομώνυμο εκκλησιαστικό βιβλίο, το Τριώδιο, το οποίο περιλαμβάνει τους ύμνους που ψάλλονται στις εκκλησίες κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.

Οι ύμνοι αυτοί έχουν τρεις ωδές σε αντίθεση με τους υπόλοιπους ύμνους τις εκκλησίας, οι οποίοι έχουν εννέα ωδές. Αυτός είναι και ο λόγος που το βιβλίο αυτό, και κατ’ επέκταση και η συγκεκριμένη χρονική περίοδος, ονομάστηκαν Τριώδιο.

Οι ύμνοι του Τριωδίου γράφτηκαν από τον 5ο έως τον 15ο αιώνα μ.Χ. Χειρόγραφα των ύμνων του Τριωδίου σώζονται από τον 10ο αιώνα μ.Χ. ενώ για πρώτη φορά τυπώθηκε, το εν λόγω βιβλίο, στα Ελληνικά το 1522 μ.Χ. στην Βενετία.

Το Τριώδιο, ως χρονική περίοδο, αναφέρεται στις τρεις πρώτες εβδομάδες που οι χριστιανοί ετοιμάζονται για την μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Κάθε Κυριακή αυτών των τριών εβδομάδων έχει τη δική της σημειολογία.

Η πρώτη, η Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου προτρέπει τους Χριστιανούς να είναι ταπεινοί, όπως ο Τελώνης και όχι υπερήφανοι όπως ο Φαρισαίος.

Η δεύτερη, η Κυριακή του Ασώτου, διδάσκει την αξία της μετάνοιας και το μεγαλείο της συγχωρέσεως.

Το Σάββατο πριν από την τρίτη Κυριακή ονομάζεται Ψυχοσάββατο ή Σάββατο των Ψυχών. Καθιερώθηκε από την εκκλησία ως ημέρα που προσευχόμαστε και προσφέρουμε κόλλυβα για όλους αυτούς που για διάφορους λόγους δεν μνημονεύονται σε μνημόσυνα. Όπως είναι άνθρωποι που δεν τους απέμειναν συγγενείς, ώστε να τους κάνουν μνημόσυνο. Παρόλο που κάθε Σάββατο του έτους είναι αφιερωμένο από την εκκλησία μας στους θανώντες, το συγκεκριμένο Σάββατο έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς ακολουθεί η Κυριακή της Απόκρεω, η οποία αναφέρεται στην Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και έτσι παρακαλούμε το Θεό από την προηγουμένη να τους αναπαύσει.

Η τρίτη Κυριακή, η Κυριακή της Απόκρεω, αναφέρεται στην Δευτέρα Παρουσία, στην κρίση που θα λάβει χώρα, καθώς επίσης και στη χριστιανική αγάπη. Ονομάζεται δε έτσι, επειδή είναι η τελευταία ημέρα που οι Χριστιανοί επιτρέπεται να φάνε κρέας.

Η εβδομάδα που ξεκινά ονομάζεται και εβδομάδα της Τυρινής ή Τυροφάγου. Εβδομάδα που επιτρέπεται η βρώση τυροκομικών, αυγών και ψαριών.

Η τέταρτη, η Κυριακή της Τυροφάγου, αναφέρεται στην εξορία των πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο.  Έτσι, το Ευαγγέλιο της ημέρας παροτρύνει τους πιστούς να νηστεύουν χωρίς να το επιδεικνύουν, να συγχωρούν όσους τους έχουν βλάψει και να διάγουν βίο ενάρετο και ελεήμονα.

Ακολουθεί η Καθαρά Δευτέρα, με την οποία ξεκινά η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Περίοδος νηστείας, προσευχής, περισυλλογής, κατά την οποία οι πιστοί προετοιμάζονται για την μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Κυρίου. Ονομάζεται Τεσσαρακοστή γιατί μιμείται την σαρανταήμερη νηστεία που έκανε ο Χριστός, ενώ λέγεται και Μεγάλη για να υπάρχει σαφής διαχωρισμός από τη νηστεία των Χριστουγέννων.